Een Blade Runner voor onze tijd

• Categorie: Kolommen

De film uit 1982 introduceerde een nieuw vocabulaire, inspireerde een generatie sciencefiction

In een futuristisch Los Angeles van 2019, waar bijna alles 's nachts gebeurt, flitsen gigantische billboards reclamespotjes terwijl voertuigen langs wolkenkrabbers vliegen (Video grab).

Vóór 2049 deze week was er een torenhoog 2019, 35 jaar geleden. De originele Blade Runner (1982) stelde een sjabloon vast dat een uitdaging zal zijn voor het vervolg om te evenaren. Het is een sjabloon dat generaties van volgende films heeft geïnspireerd, van Dark City (1998) en The Matrix (1999) tot Inception (2010). Het legde de basis voor een nieuw subgenre, cyberpunk, dat geavanceerde technologie toont die samengaat met een laag leven. Blade Runner heeft ook de taal verrijkt; het wordt gecrediteerd met de geboorte van het woord retrofit, terwijl Oscar Pistorius, de atleet met een knieamputatie, zijn bijnaam alleen voor de film zou hebben gekregen. En door de jaren heen heeft Blade Runner talloze videogames geïnspireerd, tot grote hoeveelheden onderzoek geleid en de curricula van verschillende school- en universitaire cursussen ingegaan.

Hoewel een vervolg op een bioscoopmonument niet altijd een goed idee is, zijn de uitzonderingen opmerkelijk, waaronder de originele Star Wars-trilogie en de eerste drie Indiana Jones-films (beide series bevatten toevallig Harrison Ford van Blade Runner). Hoe goed of slecht Blade Runner 2049 ook opgewassen is tegen het origineel, er kan ten minste één welkome neerslag zijn. De laatste Star Wars-aflevering, in 2015, had jonge kijkers op zoek gestuurd naar exemplaren van de originele trilogie (1977-83), evenals de inferieure prequels (1999-05). Als 2049 nieuwe interesse in Blade Runner kan wekken, kan het het origineel iets langverwachts geven. Een instant ontvangst.

In 1982 was Blade Runner er niet in geslaagd zijn budget terug te verdienen, omdat veel kijkers en de meeste critici het overdreven vonden. Leonard Maltin, die jaarlijks een tv- en filmgids uitbracht, bleef kritisch tot het laatste deel in 2015. Zelfs Roger Ebert pante de film aanvankelijk, hoewel hij later van gedachten zou veranderen.

Het was op videocassette dat de film een ​​nichepubliek vond. Dit moedigde regisseur Ridley Scott aan, niet tevreden met de door de producenten opgelegde wijzigingen, om de film in de loop der jaren in zeven verschillende delen te monteren en opnieuw te monteren, met als hoogtepunt de definitieve Final Cut van 2007. De opeenvolging van sneden en heropnamen voedde de groeiende cult, waardoor de film de status krijgt die hij vandaag de dag geniet.

Wat maakt de film zo bijzonder? Velen van degenen die er een hekel aan hadden, zullen het nooit weten, de magie is hen gedurende 35 lange, verspilde jaren ontgaan. Voor anderen werkt het op verschillende niveaus: visueel, auditief en filosofisch.

In een futuristisch Los Angeles van 2019, waar bijna alles 's nachts gebeurt, flitsen gigantische billboards reclamespotjes terwijl voertuigen langs wolkenkrabbers vliegen. Op de drukke straten woont een kansarme, multiculturele sectie die het zich niet kon veroorloven om zich in een Off World-kolonie te vestigen, terwijl op de hogere verdiepingen de bedrijfsreuzen wonen. De moderne wolkenkrabbers zijn gebouwd op de skeletten van klassieke gebouwen, vandaar het woord retrofit.

De donkere wereld van visueel futurist Syd Mead wordt aangevuld met de geluidseffecten, geleid door de even donkere muziekscore van Vangelis, een mix van moderne synthesizernoten met klassieke compositie. Denis Villeneuve, die het vervolg regisseert, heeft in het Australische online tijdschrift Film Ink laten weten dat de muziek van het vervolg nog beter is, zij het geïnspireerd door Vangelis.

De geluidseffecten en geschreven commentaren op het filosofische verhaal tillen het boven de sciencefiction uit. Gebaseerd op Philip K. Dick's roman Do Androids Dream of Electric Sheep, gaat Blade Runner over een jacht op een groep malafide replicanten door een blade runner, een soort crack-agent. Replicants, gemaakt om mensen te dienen, lijken op hen, maar zijn sterker en minstens even intelligent. Omdat ze uiteindelijk gevoelens kunnen ontwikkelen en rebels kunnen worden, hebben de ontwerpers hun levensduur beperkt tot vier jaar. Naarmate het verhaal zich ontvouwt, roept het vragen op over thema's als identiteit (wat betekent mens zijn?) en geheugen, dat is geïmplanteerd om replicanten de indruk te geven dat ze menselijk zijn.

Een vraag die het beste onbeantwoord kon blijven, is echter in het vervolg beantwoord. Scott en Ford hadden lang gediscussieerd of Deckard, de blade runner, een replica is zonder het te weten. Dat is hij inderdaad, bevestigt Scott, nu uitvoerend producent, in een interview met Den of Geek, een online forum over alles wat cult is.

De grotere vraag blijft of het vervolg het origineel een grotere aanhang zal geven. Ondanks zijn huidige reputatie - door wetenschappers in een opiniepeiling van The Guardian in 2004 uitgeroepen tot de beste sciencefictionfilm ooit, vaak gerangschikt onder de beste films aller tijden - heeft het nog steeds deze tweede kans nodig.

Omdat zo veel van de moderne cultuur leeft en ademt Blade Runner, ook al weet niet iedereen het. En omdat Blade Runner deel uitmaakte van het opgroeien.