Kasjmiri's gevangen in dodelijke politiek van verdriet, moeten afzien van macabere heldenmoed

• Categorie: Kolommen

Kijkend naar de crisis in de moslimwereld, zal het Kasjmiri's goed van pas komen als we de valse hoop opgeven en werken aan een waardige uitweg uit het conflict.

Een auto-riksja is in brand gestoken tijdens de confrontaties tussen demonstranten en veiligheidstroepen, na de ontmoeting met Burhan Wani. (Bron: Bestand/Express Foto)

Toen ik als kind aan India dacht, dacht ik aan een verre, verstikkend hete plek achter de heuvels van mijn dorp, van waaruit vrolijke straatventers met in stof gewikkelde rugzakken kwamen, waarzeggers op blote voeten met krullend haar en onvriendelijke, geüniformeerde mannen die stalen appels uit onze boomgaard.

In plaats van hier te zijn, was India ergens daarbuiten. Zelfs op school, toen er lessen over identiteit werden gegeven, gingen ze goed als ze over mijn dorp, district, staat gingen; op het moment dat het in mijn land aankwam, kreeg de leraar ofwel de mond vol tanden of de schoolbel zou luiden, de les was voorbij en we zouden gissen. Toen het conflict heviger werd, groeiden we op als verwarde burgers van een land in wording.

De politiek van hoop is een gevaarlijk iets omdat het mensen kan verstrikken in een gebrekkige lezing van de geschiedenis. Dat is precies wat ons is overkomen. Er was een culturele achtergrond. We spraken met een pasjtoestem; ons geloof was Arabisch; onze ochtenden begonnen met recitals van Sa'adi Shirazi; we aten in Turks keukengerei; onze verhaaltjes voor het slapengaan hadden scènes uit Shahnameh. Het was gemakkelijk om ons te laten geloven dat nog een duwtje en de geschiedenis getuige zou zijn van een dramatische ommekeer; een transformatieve catastrofe - azadi - was net om de hoek.

LEES: Hoe zit het met verhalen van degenen wiens stille vernietiging geen spoor achterliet?

Naar verwachting kwam er een moment in Kasjmir dat busconducteurs werd gevraagd om routeplannen naar markten over de grens op te stellen. Peshawari-gebedskleden verschenen in huizen, polshorloges werden een half uur later gedraaid dan Delhi-tijd, bruggen werden verbrand, zodat de vijand niet naar onze kant kon lopen. Het belangrijkste was dat alle mannen en vrouwen wier loyaliteit verdacht was, aan iepen werden opgehangen. In een volledige terugtrekking uit de realiteit verzamelden mensen zich rond radiotoestellen om te luisteren naar officiële aankondigingen van vrijheid, elkaar geruststellend dat er iets stond te gebeuren.

Jaren gingen voorbij. Duizenden levens gingen verloren. Miljoenen zijn ontheemd geraakt. In take twee zorgde de vernietiging die de politiek van hoop in Kasjmir bracht, voor een nog dodelijker politiek van verdriet. Kasjmiri's herdachten nu het verdriet dat een gevolg was van de confrontatie met een machtige staat. Sterven werd een doel op zich. De vervreemding van de staat breidde zich uit tot vervreemding van elkaar. Een hele generatie Kasjmiri's zocht hun toevlucht in de verheerlijking van pijn. Rationele angst maakte plaats voor romantische onbevreesdheid. Dissidentie werd meer technologiegedreven en virtueel. Een groeiend religieus bewustzijn werd een manier van leven.

Elke nieuwe agitatie in Kasjmir heeft deze bekende tetrad van uitbarsting, hoop, verlies, wanhoop gehad. Tegen de tijd dat de eerste steen werd geslagen in de juli-opstand van 2016, was de uitkomst al bij iedereen bekend. Het is deze voorspelbaarheid die de Kasjmiri's nu zorgen begint te maken. Revolutie kan geen jaarlijks zomercarnaval zijn. Als Kasjmir vandaag de meest onwaarschijnlijke nieuwe natie is die in de toekomst de wereldkaart zal betreden, ligt de schuld niet bij India. Het is een fout in het fundamentele ontwerp van het Kasjmir-project.

Ten eerste hebben de Kasjmiri's al die jaren tegenstrijdige signalen aan de wereld gegeven. Voor degenen die Kasjmir vergeleken met Palestina, Oost-Timor, Kosovo, het probleem is dat het moeilijk is om de kwestie Kasjmir goed te formuleren. Is het afscheiding van India, annexatie met Pakistan, de zoektocht naar een islamitisch kalifaat of een seculiere democratie? Heeft het rekening gehouden met subregionale en diverse etnische ambities? Als het zelfbeschikking is, wie zijn dan die mensen die voor de stembureaus in de rij staan? Als de slogan azadi is, waarom wordt dan de Pakistaanse vlag gehesen? Is het klassenneutraal of slechts een droom van het proletariaat? Is het territorium of ideologie, economie of politiek? Tegenwoordig is het in Kasjmir moeilijk om deze vragen te stellen omdat er geen antwoorden zijn. En omdat er geen antwoorden zijn, wordt elke vraag gezien als een provocatie of verduistering van de waarheid over Kasjmir.

Het tweede probleem is het gebruik van geweld als een middel om klachten te herstellen. Al 30 jaar proberen Kasjmiri's de wereld het verschil uit te leggen tussen strijdbaarheid en terrorisme. Hoe eerder wordt begrepen dat in een wereld van na 9/11 geen enkele theorie van georganiseerd geweld kan worden aanvaard als goed genoeg om het te rechtvaardigen, hoe beter.

Ten derde heeft de ongedisciplineerde houding die we tijdens de onrust in 2016 op straat zagen het potentieel om de samenleving voor altijd te criminaliseren. Het was niet zozeer de staat als wel het geweld van mensen tot mensen, de vernedering van omstanders, vandalisme tegen scholen, schade aan openbare eigendommen door misleide tieners die Kasjmiri's uitputten, waardoor een massabeweging werd gereduceerd tot een massabeweging van de ene hoek van de straat naar de andere hoek.

Met verse wonden in het 70e jaar van de toetreding van J&K tot India, hebben Kasjmiri's geen andere keuze dan terug te gaan naar de tekentafel en te zien wat er mis is gegaan. India is een opkomende supermacht - het is er om te blijven. Kijkend naar de crisis in de moslimwereld, zal het ons goed van pas komen als we onszelf uit de time warp helpen waarin we vastzitten, valse hoop en macabere heldenmoed opgeven en werken aan een waardige uitweg uit het conflict. Een mogelijkheid is om te accepteren dat India, ondanks al zijn gebreken, het enige land ter wereld is waarmee een cultureel diverse en politiek ongelijksoortige entiteit als Jammu en Kasjmir een anker kan vinden.